بررسی عوامل موثر در شکل گیری دست بافته های عشایر خراسان شمالی با تکیه بر طرح و نقش

کوچ نشینان کرد خراسان شمالی که به دلیل زبان گفتاری شان به کرمانج مشهورند،ضمن برخورداری از بیشترین آمار جمعیتی نسبت به بقیه قومیت های استان،حجم زیادی از تولید دست بافته ها را به خود اختصاص داده اند ولی تا کنون پژوهشی به طور مستقیم در این زمینه صورت نگرفته است. در این تحقیق طرح ها و نقوش اصیل مورد استفاده این اقوام و مفهوم نقوش به کار رفته در این بافته ها بررسی شده است.هدف کلیشناخت عوامل موثر بر شکل گیری انواع دست بافته های کوچ نشینان کرد خراسان شمالی از گذشته تا امروز واهداف جزیی بررسی و طبقه بندی طرح و نقش دست بافته های کوچ نشینان کرد خراسان شمالی ، شناسایی معانی و مفهوم نقوش به کار رفته در دست بافته های کوچ نشینان کرد خراسان شمالی و شناسایی دست بافته-های منسوخ کوچ نشینان کرد خراسان شمالی است.روش تحقیق کتابخانه ای،پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها فیش برداری، پرسشنامه، ابزارهای سمعی و بصری، مشاهده مستقیم و مصاحبه بوده است. سوالات تحقیق:1- چه عواملی باعث شکل گیری دست بافته های کوچ نشینان کرد خراسان شمالی شده است؟ 2- بافته های منسوخ وبافته های شاخص در گذشته و امروز آن ها کدامند؟ 3- نقش های رایج در بین دست بافته های کرمانجی چیست؟ 4- بین نقش دست بافته ها واعتقادات و باورهای آنان چه ارتباطی وجود دارد؟ 5- نقوش دست بافته های این اقوام حاوی چه معانی و مفاهیم نمادینی می باشند؟ در این ارتباط در ابتدای کار فرضیاتی به شرح زیر مطرح شد:1- عوامل متعددی باعث شکل گیری دست بافته های کوچ-نشینان کرد در خراسان شمالی شده اند.2- بین نقش دست بافته ها و اعتقادات و باورهای بافندگان ارتباط معناداری وجود دارد.3- نقوش به کار رفته در دست بافته ها صرفاً تزئینی نیستند و جنبه ی نمادین دارند. مهم ترین مشخصه نقوش کرمانجی عدم استفاده از خطوط و فرم های منحنی است وآن چه مهم است نقش مایه ها هستند و چیزی به نام طرح جز در چند مورد معدود وجود ندارد.در گلیم بیشتر از نگاره های حیوانی بهره برده اند و در جاجیم بیشتر نقش اشیا کاربردی در زندگی روزمره شان را بافته اند.در قالی بافی علاوه بر استفاده از طرح های اصیل کرمانجی از سنت های طرح و نقش همسایگان خود مانند ترکمن ها و بلوچ ها نیز تاثیر گرفته اند.برخی از نقوش مانند طاووس و شتر قدمت زیادی دارندکه اهمیت آن ریشه در باورهای این قوم دارد،بعضی از نقش ها مثل هواپیما و سماور جدیداندکه بافنده احتمالاً به این دلیل که این اشیا برایش جالب بوده اند، آن ها را وارد سنت بافندگی قوم خود کرده است و بعضی از نقوش قدیمی مانند قرقره،شانه،نردبان و ... نقش اشیایی هستند که او در زندگی روزمره خود از آن ها استفاده می کرده است.